›› Uvod

Produbljujuća politička kriza zadesila je Crnu Goru 2021. Sukob između vlade i koalicije koja je činila većinu u Skupštini doveo je do odlaganja usvajanja novih zakona, odugovlačenja reformskih procesa i praktično onemogućio OCD da se angažuju u vezi s aktivnostima zagovaranja i nadzora. Izražene međuetničke tenzije u Crnoj Gori su kulminirale u septembru 2021. godine prilikom ustoličenja mitropolita Srpske pravoslavne crkve, Joanikija II, na Cetinju, čemu se protivio veliki broj građana. Odgovor vlasti i sukobi policije i demonstranata doveli su Crnu Goru na ivicu građanskog sukoba.

›› Pravno okruženje

Pravni okvir koji reguliše rad OCD u Crnoj Gori nije se značajno promijenio tokom 2021. godine.

Rad OCD u Crnoj Gori je regulisan Zakonom o nevladinim organizacijama (u daljem tekstu: Zakon o NVO), koji jasno definiše pravila za osnivanje, registraciju, poslovnu sposobnost, finansiranje i druge aspekte aktivnosti OCD. Ovaj zakon ne primjenjuje se na sindikate, političke stranke, vjerske zajednice ili organizacije koje je osnovala država. MJU je 2020. godine pokrenulo postupak analize sprovođenja Zakona o NVO radi identifikovanja potrebnih izmjena i dopuna, i formiralo je radnu grupu od vladinih zvaničnika i tri predstavnika OCD. Međutim, analiza nije završena 2021. godine i od marta 2022. godine radna grupa je održala samo tri pripremna sastanka i najavila javnu raspravu.

›› Organizacioni kapaciteti

Organizacioni kapaciteti u sektoru OCD nijesu se značajno promijenili u 2021. godini ali su i dalje bili pod uticajima izazvanih pandemijom kovida-19. Tokom ove godine, mnoge organizacije usredsredile su se na završetak projektnih aktivnosti iz 2020. godine, naročito onih koje su nalagale realizaciju aktivnosti uživo, kao što su pružanje usluga i organizacija seminara, obuka i konferencija. Manje OCD nastavile su da sprovode aktivnosti onlajn, dok su neke veće OCD organizovale hibridne događaje s ograničenim brojem učesnika.

›› Finansijska održivost

Finansijska održivost OCD nije se značajno promijenila u 2021. godini.

U nacrtu Strategije iz 2022. godine navodi se da su OCD u 2020. godini prihodovale 34,7 miliona. Približno 85 posto registrovanih OCD prijavilo je godišnji prihod ispod 5.000 eura, a svega 3,5 posto OCD ostvarilo je više od 50.000 eura prihoda. Samo devet OCD imalo je promet veći od 500.000 eura, od kojih je sedam sa sjedištem u Podgorici.

›› Zagovaranje

Zagovaranje OCD ostalo je uglavnom nepromijenjeno tokom 2021. Političke tenzije između vlade i vladajuće većine u skupštini nastavile su da ometaju reformske inicijative i sprečavaju važne konsultacije i saradnju između OCD i kreatora politike.

›› Pružanje usluga

Pružanje usluga OCD nije se značajno promijenilo u 2021. Među najčešćim uslugama koje OCD pružaju su pravna pomoć, psihološke usluge, zaštita potrošača, zaštita zviždača, socijalna i dječja zaštita, pomoć osobama s invaliditetom, obrazovanje i zdravstvena zaštita.

›› Infrastruktura sektora

Infrastruktura koja podržava rad OCD sektora ostala je uglavnom nepromijenjena u 2021.

CRNVO je nastavio da upravlja Resursnim centrom, inicijativom koju finansira EU, s ciljem jačanja upravljačkih i tehničkih kapaciteta OCD, kao i jačanja saradnje između OCD, lokalnih i nacionalnih vlasti i akademske zajednice. Cilj Resursnog centra je da svoje usluge učini dostupnim organizacijama civilnog društva širom Crne Gore kroz rad nacionalnog centra u Podgorici, četiri lokalna resursna centra i mobilnog resursnog centra koji sprovodi redovne aktivnosti u drugim gradovima.

›› Javni imidž

Imidž sektora OCD u javnosti ostao je suštinski nepromijenjen u 2021.

Politička kriza u Crnoj Gori podstakla je povećano prisustvo predstavnika OCD u medijima, pri čemu su predstavnici OCD učestvovali u brojnim televizijskim debatama koje su emitovane širom zemlje.